Translation:

Poverty is more pleasant than majesty;

      depravity, more pleasant than piety.

Majesty has its headaches, and when last I looked

      beggary was more pleasant.

Since kings let no one approach them,

      being indigent among the poor is more pleasant

When pride gets into someone’s head,

      being pals with a dog from the streets is more pleasant

When the heart breaks with melancholy over some beauty

      that breaking is more pleasant than any salve

Public love play with idols is more pleasant

      than all this devout hypocrisy

Once won, there’s no pleasure in love

      Separation, for those who play this game, is more pleasant.

Put your base love out of your mind, Khusrau

Love for the sacred secret is more pleasant

Original:

مفلسي از پادشايي خوشتر است
مفسدي از پارسايي خوشتر است
پادشاهي راست درد سر، ولي
چون نگه کردم گدايي خوشتر است
پادشاهان چون به خود ندهند راه
با فقيران بي نوايي خوشتر است
آدمي چون کبر در سر مي کند
با سنگ کو، آشنايي خوشتر است
دل که از سوداي خوبان بشکند
آن شکست از موميايي خوشتر است
آشکارا عشقبازي بيا بتان
از بسي زهد ريايي خوشتر است
نيست لذت عشق را بعد از وصال
عشقبازان را جدايي خوشتر است
عشق دوتان، خسروا، از سر بنه
عشق با سر خدايي خوشتر است

Translation:

Since we’ve pulled our skirts back form the spread of worldly wares

      we’ve rolled up our clothes and moved into the beggar’s alley

Sāqī pour out the wine from the flask

      for we have drunk too many tears from sky-blue bottles

Since the cup of black and white dice that roll across the earth’s green felt

      is loaded full of trickery, we have drunk dark red wine

Now it’s poverty and its myriad meanings like threads

      that we’ve woven into a blanket and pulled down over our head

We’ve pulled back the skirts of ambition from all the world yields

      since it could never fill the pockets of greed.

Smash the assayer’s touchstone against a rock

      Gold is just yellow clay when we have wisdom’s scales

Khusrau, we are not children to seek out shiny yellow and reds

Like adults we’ve pulled back our hearts from gold and pearls

Original:

تا دامن از بساط جهان در کشیده ایم
رخت خرد به کوی قلندر کشیده ایم
ای ساقی، از قرابه فرو ریز می که ما
خونابه ها ز شیشه اخضر کشیده ایم
در حقه سفید و سیه بر بساط خاک
چون پر دغاست، باده احمر کشیده ایم
فقر است و صد هزار معانی درو چو موی
آن را گلیم کرده و در سر کشیده ایم
چون جیب حرص پر نشد از حاصل جهان
دامان همت از سر آن در کشیده ایم
بر سنگ زن عیار زر، ایرا گلی ست زرد
چون در ترازوی خردش بر کشیده ایم
خسرو نه کودکیم که جوییم سرخ و زرد
چون بالغان دل از زر و گوهر کشیده ایم

 

Translation:

The wise ought not to set their hearts

      on the seductiveness the world displays

Why fall in love with the phantasms of this world

      The mirror shows the  face to be a borrowed thing

Don’t think the knots on your brow are firm and strong

      Fate takes note of them only to untie them

How vainly you say, “I will stand firm.”

      If life itself won’t stand firm, how will you?

While alive, one’s meaning and form remain

      Though through form, one joins meaning

My heart is in ruins and people have hearts of stone

      One shouldn’t rebuild this edifice with such bricks

Humankind is chaff, how can it cling to gold?

      Straw is naturally drawn to amber.

You’ll get no provisions from worthless companions

      The camel is mated, but no foal is born

When you speak bitterly, the answer will be the same

      If you curse an enemy, he won’t reply sweetly

Seeking insight form the immature is

      like a fool rubbing his head against unfired brick

If you ask me truly about the story of this world—

      it’s an easy lie that Khusrau sings.

 

Original:

بدان دلفریبی که گیتی نماید
خردمند را دل نهادن نشاید
چه بندی دل اندر خیالات عالم؟
که آیینه رو عاریت می نماید
گره های غمزه مبین سخت و محکم
که چرخش ندید آن، مگر می گشاید
چه بیهوده گویی که پاینده مانم
تو مانی، اگر زندگانی نپاید؟
کسی زنده ماند به معنی و صورت
که از راه صورت به معنی گراید
دل خلق سنگین و دل در خرابی
ازان سنگها این عمارت نشاید
خس است آدمی، چون گرفتار زر شد
چون آن کاه کش کهربا می رباید
ز اصحاب ناجنس زادی نیابی
که استر شود جفت و کره نزاید
چو تو تلخ گویی، همان است پاسخ
عدوگاه دشنام شکر نخاید
بدان ماند از خام جستن بصیرت
که بر خشت خام ابلهی سر نساید
حدیث جهان گر ز من راست پرسی
دروغی ست آسان که خسرو سراید

Translation:

My life is over and I did not turn to the Lord

       I did not seek out those moments of rapture, and now the chance has slipped

How can my heart wash away its filthy corruption?

        Unlike my tears, my ablutions failed to flood me with regret

My tears did not wash away my black disgrace

        My face did not shine bright in the ranks of true men

What do I know of the path of those lion-hearted nocturnal wanderers

        When I haven’t spent a night or two even roaming the alleys with dogs?

Never a ball nestled in the crook of love’s polo stick,

        my head could not be struck by the ecstasy of my Sultan’s presence

My rheumy nose could not pick up the smell of musk

        too congested to catch the perfume of creation.

They advise me to give up my bad habits, but how can I do so now

        when I haven’t made a habit of it from the first?

I threw away my whole life on lies:

        I never bowed down sincerely before the Lord.

Poetry became my plague, alas that Khusrau never said, “Silence”

        and I never stopped talking.

Original:

برفت عمر و به سوي خداي روي نکردم
بشد غنيمت و اوقات جستجوي نکردم
ز لوث فسق دل من چگونه دست بشويد؟
به غسل جاي ندامت چو ديده چوي نکردم
سياه رويي خود را به آب ديده نشستم
به صف مردان خود را سفيد روي نکردم
طريق شيردلي هاي شبروان چه شناسم
که صحبتي دو سه شب باسگان کوي نکردم؟
کجا به حضرت سلطان قبول حال بيايد
سري که در خم چوگان عشق گوي نکردم
دماغ کرد چنينم که طيب خلق ندانم
زکام داشت بر آنم که مشک بوي نکردم
به ترک خوي بدم مي دهند پند، وليکن
کنون چگونه کنم، کز نخست خوي نکردم؟
تمام عمر برانداختم به کذب که هرگز
به صدق پيش خدا قامت دو توي نکردم
وبال من همه شعر آمد و دريغ که خسرو
نگفت «خاموش » و من ترک گفتگوي نکردم

Translations from In the Bazaar of Love 

by Paul Losensky and Sunil Sharma

Compare with Hafez’s ghazal:

 

Translation:

Last night a wise, keen-minded one whispered to me,

“The wine-seller’s secret should not be hidden from you.”

 

He said, “Take it easy, for by its nature,

the world is hard on those who try hard.”

 

And then he gave me a cup and in its light, across the heavens

Venus began to dance, and played her lute, and cried, “Drink!”

 

While your heart bleeds, let your lips smile like the cup.

Don’t, if you are stuck, break into a roar like the harp

 

Until you are an initiate you will not hear a secret in this music.

The outsider’s ear is no place for the angel’s message.

 

Listen to my advice, O son, and don’t worry about the world.

I told a pearl-like ḥadīth if you can hear it

 

In love’s sanctuary there is no murmur of debate

because all your limbs must be eye and ear.

 

In the shop of those who understand subtlety,

hawking oneself is not allowed. Speak knowingly, o wise one, or be quiet

 

O Sāqī, give us wine, because Aṣaf of auspicious birth,

forgiver of sins and overlooker of faults, understands what Hafez really means

 

Translation from The Green Sea of Heaven

by Elizabeth Gray

Original:

دوش با من گفت پنهان کاردانی تیزهوش
وز شما پنهان نشاید کرد سر می فروش
گفت آسان گیر بر خود کارها کز روی طبع
سخت می‌گردد جهان بر مردمان سخت‌کوش
وان گهم درداد جامی کز فروغش بر فلک
زهره در رقص آمد و بربط زنان می‌گفت نوش
با دل خونین لب خندان بیاور همچو جام
نی گرت زخمی رسد آیی چو چنگ اندر خروش
تا نگردی آشنا زین پرده رمزی نشنوی
گوش نامحرم نباشد جای پیغام سروش
گوش کن پند ای پسر وز بهر دنیا غم مخور
گفتمت چون در حدیثی گر توانی داشت هوش
در حریم عشق نتوان زد دم از گفت و شنید
زان که آنجا جمله اعضا چشم باید بود و گوش
بر بساط نکته دانان خودفروشی شرط نیست
یا سخن دانسته گو ای مرد عاقل یا خموش
ساقیا می ده که رندی‌های حافظ فهم کرد
آصف صاحب قران جرم بخش عیب پوش